[HP12]

AMELİYAT SONRASI DERİN VEN TROMBOZUNU ÖNLEME: NONFARMAKOLOJİK GİRİŞİMLER

Derin ven trombozunda (DVT) koruyucu önlemlerin amacı venöz stazı ve pıhtılaşma oluşumunu azaltmaktır. Bu amaçla farmakolojik ajanlar kullanılabileceği gibi erken mobilizasyon, ROM egzersizleri, elastik basınçlı çorap, aralıklı pnömotik kompresyon aleti, ayak elevasyonu gibi nonfarmakolojik yöntemlerde kullanılmaktadır. Nonfarmakolojik yöntemler DVT riski az olan hastalarda, farmakolojik tedavi kontraendike olan hastalarda ve çok yüksek tromboemboli riski olan hastalarda farmakolojik tedaviyi tamamlayıcı olarak kullanılır. Nonfarmakolojik yöntemler; Erken Mobilizasyon: Hemşirenin ilk yapacağı uygulama ameliyat sonrası hastanın mümkün olduğu kadar erken ayağa kaldırılmasını sağlayarak uzun yatak istirahatını önlemektir. Ameliyat sonrası erken ayağa kalkan hastalarda DVT insidansı %1 iken normal süreç içinde ayağa kalkan hastalardaki DVT görülme insidansı %27.6’dır. ROM Egzersizleri: Bacak egzersizleri kalbe venöz dönüşü arttırmada etkili ve güvenli metotlardan biridir. Ameliyat sonrası erken mobilizasyon ve hareket edemeyen hastalar için ROM egzersizleri klinik iyi uygulamalar (best practice) olarak önerilmektedir. Elastik Basınçlı Çoraplar: Basınçlı çoraplar; yüzeyel venlerin kan akımını derin venlere kanalize ederek derin ven akımını artırır. Elastik basınçlı çorap sürekli kullanıldığında DVT komplikasyonlarından olan post-trombotik sendrom oluşma riskini azaltır (Kanıt A Düzeyi). On altı randomize kontrollü çalışmanın analizi sonucu elastik basınçlı çorapların diğer profilaktik metotlardan daha etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Aralıklı Pnömotik Kompresyon Aleti: Pasif bacak kas kontraksiyonu aralıklı pnömotik kompresyon aleti ile sağlanabilir. Bu aletler ameliyat sonrasında hasta ayağa kalkıncaya kadar kullanılabilir. Yapılan bir meta analiz sonucuna göre ameliyat sonrası pnömotik basınç cihazını kullanan hastalarda %60 oranında DVT riskinin azaldığı saptanmıştır. Ayak Elevasyonu: Ayak elevasyonunun iki fizyolojik etkisi vardır. Birincisi bacaktaki ödemi azaltması ikincisi ise venöz dönüşü arttırmasıdır. Genellikle venöz dönüşü arttırmaya yardım ederek trombüs oluşumunu önleyebilir. Sonuç olarak, DVT’nin önlenmesinde hemşirenin aktif ve bağımsız rolü olan nonfarmakolojik yöntemleri doğru şekilde uygulanması oldukça önemlidir. DVT’nin önlenmesi ile klinik alanlarda maliyet etkinlik artar.